AI có thể thay đổi thế giới hơn cả điện hay mạng Internet

Sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể thay đổi thế giới nhiều hơn những công nghệ mang tính cách mạng trước đây, theo một số nhà quan sát.

Công nghệ AI tạo sinh (generative AI) – như được sử dụng trong ChatGPT – có khả năng bắt chước giống con người hơn công nghệ AI sơ khai. Nó có thể giải phóng loài người khỏi những công việc tầm thường và mở ra một kỷ nguyên sáng tạo mới. Nhưng sự thay đổi lớn như vậy cũng có thể đe dọa việc làm và gây ra những vấn đề không thể giải quyết được cho xã hội.

Trước đây, những tiến bộ công nghệ từ điện đến mạng Internet đều gây ra sự thay đổi xã hội mạnh mẽ. Nhưng công nghệ AI đánh dấu “lần đầu tiên chúng ta tạo ra được trí tuệ và tăng lượng trí tuệ trong vũ trụ”, theo Siqi Chen – CEO của công ty khởi nghiệp Runway. Vì vậy, thay đổi do AI sẽ “lớn hơn nhiều lần so với mọi thay đổi công nghệ khác mà chúng ta từng có trong lịch sử”.

Sự thay đổi lớn đó như một “con dao hai lưỡi”, vừa thú vị lại vừa đáng sợ. Theo ông Chen, AI tạo sinh có thể được sử dụng để giải quyết những vấn đề lớn như biến đổi khí hậu, nhưng nó cần phải “dễ điều khiển nhất có thể”.

Theo Eric Schmidt – cựu CEO của Google – AI có thể trở thành công nghệ quan trọng nhất kể từ in ấn. Trong một bài viết trên tờ Wall Street Journal, ông Schmidt cùng với 2 người khác nhận định rằng công nghệ AI giúp chắt lọc và mở rộng tư duy của con người, ngược với công nghệ in ấn giúp lan truyền tư duy nhanh chóng kể từ thế kỷ 15.

Chính việc phát hành ChatGPT vào cuối năm ngoái đã đưa giấc mơ AI của nhiều người tiến gần một bước hơn đến thực tế. ChatGPT có thể tạo ra các bài tiểu luận, bài thơ và thậm chí mã máy tính theo lệnh của người dùng.

Tuần trước, OpenAI – công ty phát triển ChatGPT – tung ra một phiên bản mạnh hơn của công nghệ đứng sau chatbot này với cái tên GPT-4. OpenAI cho biết công nghệ không chỉ có thể xử lý văn bản mà cả hình anh, và tạo ra những nội dung phức tạp hơn chẳng hạn như khiếu nại pháp lý hoặc trò chơi điện tử. Do đó, công ty cho biết nó “thể hiện khả năng ở cấp độ con người” theo một số thước đo.

Thành công của OpenAI – do Microsoft đứng sau – châm ngòi cho một cuộc chạy đua ở Thung lũng Silicon. Những công ty công nghệ lớn đang tìm cách đẩy các công cụ AI tạo sinh của họ lên một tầm cao mới, mặc dù vẫn cảnh giác với những nguy cơ.

Hiện tại, các trợ lý ảo tích hợp AI của Microsoft và Google có thể tóm tắt các cuộc họp, soạn thảo email, tạo trang web, tạo chiến dịch quảng cáo … Đây có thể chỉ là một phần nhỏ khả năng của AI tạo sinh trong tương lai. “Chúng ta dành quá nhiều thời gian cho những công việc nhàm chán này”, theo Jared Spataro – phó chủ tịch doanh nghiệp của Microsoft. Ông cho biết AI sẽ cho phép mọi người “khám phá lại linh hồn của công việc”.

Một số người khác nói rằng AI cũng có thể giúp giảm chi phí. Kiến trúc sư người Anh Joe Perkins nói rằng ông đã dùng GPT-4 cho một dự án lập trình mà một lập trình viên “rất giỏi” nói rằng sẽ tiêu tốn 5.000 bảng Anh và mất 2 tuần. “GPT-4 làm được công việc tương tự trong 3 giờ, với giá 0,11 USD”, ông Perkins viết trên Twitter.

Nhưng điều đó đặt ra câu hỏi về mối đe dọa đối với việc làm của con người. Theo ông Chen, một ngày nào đó, công nghệ này có thể xây dựng một công ty khởi nghiệp giống như của ông, thậm chí còn tốt hơn. “Làm thế nào để tôi kiếm sống?”, ông hỏi, mặc dù cho biết ông tin rằng sẽ xuất hiện các giải pháp trong trường hợp đó.

Khi AI phổ biến khắp mọi nơi, mọi người sẽ đặt dấu hỏi về tính xác thực của những nội dung sáng tạo khi các bài hát, hình ảnh, tác phẩm nghệ thuật … được tạo ra bởi phần mềm thay vì con người. Con người liệu có dựa dẫm vào phần mềm để suy nghĩ thay cho mình? Ai sẽ được tin tưởng để làm cho AI khách quan, chính xác và phù hợp với các văn hóa khác nhau?

Công nghệ AI tạo sinh “có thể đến với chúng ta nhanh hơn chúng ta có thể xử lý”, theo Sharon Zhou – nhà đồng sáng lập của một công ty AI. Bà nói thêm rằng công nghệ này đặt ra một câu hỏi hiện sinh cho nhân loại. “Nếu có thứ gì đó mạnh hơn chúng ta và thông minh hơn chúng ta, thì điều đó có ý nghĩa gì đối với chúng ta? … Và chúng ta khai thác nó? Hay nó khai thác chúng ta?”

OpenAI cho biết họ có kế hoạch dần xây dựng AI tạo sinh với mục đích mang lại lợi ích cho toàn nhân loại, nhưng họ thừa nhận rằng phần mềm này vẫn có các lỗi an toàn. An toàn là một “quy trình”, nhà khoa học trưởng của OpenAI Ilya Sutskever cho biết trong một cuộc phỏng vấn với MIT Technology Review. Ông nói thêm rằng các công ty “rất mong muốn đưa ra một số quy trình cho phép phát hành chậm hơn” các phiên bản có những năng lực chưa từng xuất hiện trước đây.

Nhưng hiện tại, chậm lại không phải là điều mà các công ty công nghệ mong muốn, theo Zhou. “Quyền lực tập trung vào những người có thể xây dựng công cụ này. Họ đưa ra quyết định về vấn đề này, và họ thường tiến nhanh”.

Theo bà, ngay cả trật tự quốc tế cũng có thể bị đe dọa. “Áp lực của Mỹ và Trung Quốc là rất lớn”, Zhou nói và cho biết thêm rằng cuộc chạy đua trí tuệ nhân tạo gợi nhớ lại kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh. Các quốc gia không muốn dừng lại vì họ sợ rằng nếu thua trong cuộc chạy đua này, đối thủ có thể thống trị thế giới.